گردآوری:

ثریا علیپور ، درمانگر اعتیاد

دکتر فهیمه رضایی ، متخصص روانشناس

اعتیاد چیست؟

اعتیاد به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات و آسیب های اجتماعی جامعه امروزی شناخته میشود. اعتیاد به معنای سو مصرف مواد مخدر می باشد. اعتیاد به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به جامعه بشری و همچنین ساختار جامعه اثرات مخرب و جبران ناپذیری وارد میکند. اعتیاد یک بیماری اجتماعی است. زیرا اثرات مخرب آن به تمامی افراد جامعه چه مصرف کننده و چه غیر مصرف کننده وارد می‌شود. همچنین ارزش های جامعه را تضعیف می کند و باعث نوعی انفعال و رکود در جامعه می شود. اعتیاد را میتوان در علم روانشناسی بررسی کرد. چون مصرف مواد مخدر باعث عوارض جبران ناپذیر و پایدار بر ذهن و فعالیت مغزی افراد می شود. اعتیاد را میتوان نوعی بیماری روان شناختی دانست. اعتیاد باعث بسیاری از مشکلات جامعه و خانواده ها از جمله طلاق، خیانت، بیکاری، فقر و فحشا و … می باشد. همچنین سوء مصرف مواد مخدر باعث بروز بیماری‌هایى از جمله ایدز می شود که خود یکی از پیامد های مرگ آن است.

مطلب پیشهادی: درمان اعتیاد | مشاوره اعتیاد

علائم اعتیاد کدامند ؟

علائم اعتیاد با مصرف مکرر فرد در مرور زمان بوجود می آید. اعتیاد یک بیماری مزمن است که پافشاری در مصرف باعث پیشرفت این بیماری می شود. بسيارى از افرادی که به علائم اعتیاد دچار میشوند هرگز به این باور ندارند که روزی معتاد شوند. آنها معتقدند که مصرف آن ها به صورت تفننی می باشد. ولی پس از چندین بار مصرف فرد به مصرف اجباری مواد مخدر روی می آورد. اعتیاد در قالب مثلت مصرف، نعشگى و خماری باعث تخریب و آسیب های زندگی فرد شده و او را به یک مصرف کننده مداوم تبدیل میکند. یک فرد معتاد با محرومیت خود از مصرف مواد مخدر باعث بروز ناراحتی های ذهنی و جسمی برای خود می شود. میل به مصرف مواد باعث میشود که فرد به مصرف مجدد مواد مخدر روی آورده و این روند باعث ایجاد مشکلات و تباهی روانی و جسمی فرد می شود. از جمله علائم اعتیاد به مواد مخدر مجموعه ای از علائم رفتاری، شناختی و فیزیولوژيکى می باشد که نشان دهنده تداوم مصرف است . این علائم بر خلاف مشکلاتی که بدلیل مصرف برای فرد بوجود می آید. بدلیل اثار زیان بار و ماندگار اعتیاد فرد دچار رفتارهای غیر قابل کنترل و ناهنجار میشود. همچنین از جمله علائم اعتیاد میتوان به پرخاشگری، تحریک پذیری، عدم کنترل تکانه و بی توجهی به دیگر ابعاد زندگی اشاره کرد.

چه عواملی باعث بروز اعتیاد می شوند ؟

عوامل بسیاری در بروز اعتیاد نقش دارند که با آشنایی با این عوامل می توان از بروز اعتیاد پیشگیری کرد. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

اختلالات خلقی

از جمله اختلالات خلقی افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و … می باشد. اختلالات خلقی از مهمترین عوامل در گرایش نسبت به مصرف مواد مخدر و بروز اعتیاد می باشد.

اختلالات شخصیتی

از جمله اختلالات شخصیتی که در مبتلا شدن فرد به اعتیاد موثر هستند میتوان به اختلال شخصیتی مرزی، ضد اجتماعی، نمایشی، اختلال سلوک در نوجوانان و … اشاره کرد.

هیجان خواهی

هیجان خواهی و لذت طلبی، افزایش میل جنسی، کنجکاوی و گرایش به گروه همسالان بخصوص در نوجوانان از جمله عوامل بسیار موثر در مبتلا شدن فرد به اعتیاد می باشند.

طرح واره ناسازگاری

گرفتاری فرد در تله های ذهنی باعث آشفتگی ذهنی بسیاری برای فرد می شود. گاهی فرد برای فرار از این آشفتگی ها به اعتیاد روی می آورد. طرح واره ناسازگاری، طرح واره رها شدگی، طرح واره محرومیت هیجانی، تله شکست، تله آسیب پذیری و انواع دیگر طرح واره ها از جمله عوامل موثر در مبتلا شدن یک فرد به اعتیاد می باشند. اعتیاد را میتوان راهی برای فرار فرد از تله های زندگی و ناسازگاری ها و آشفتگی های ذهنی دانست، که برای فرد قابل تحمل نبوده و روح و روان شخص را آزار میدهد.

انواع اعتیاد کدامند ؟

بیماری اعتیاد به عنوان یک بیماری روانشناختی به دو دسته زیر تقسیم میشود :

اعتیاد جسمی

در اعتیاد جسمی فرد پس از مصرف مواد مخدر صنعتی و یا سنتی باعث جایگزینی این مواد با مواد طبیعی شبه افیونی بدن می شود. بدن پس از مدتی توانایی ترشح این مواد را از دست می دهد. فرد دچار حالات و علائمی از جمله خماری، درد بدنی، خستگی، لرزش، کسالت شدید، بی اشتهایی و … می شود. به ناچار برای رفع این حالات به مصرف مواد مخدر روی می آورد.

اعتیاد روانی

در اعتیاد روانی مصرف مواد باعث ترشح بیش از حد دوپامين به عنوان یک میانجی عصبی در بدن مي شود.  و این موضوع باعث ایجاد یک سرخوشی کاذب در فرد شده که فرد در حالت عادی این احساس را تجربه نمیکند. سلولهای عصبی به مرور قابلیت ترشح دوپامين را از دست میدهند و بدن دچار حالات ناراحت کننده ای از جمله کمبود انرژی، افسردگی و بی حالی می شود. و عدم تحمل این احساسات و عوامل منفی باعث نیاز دوباره فرد به مصرف مواد مخدر و در نتیجه اعتیاد می شود.

گردآوری:

ثریا علیپور ، درمانگر اعتیاد

دکتر فهیمه رضایی ، متخصص روانشناس