روانشناسی چیست؟

روانشناسی یا ( psychology ) علمی است که درباره ی رفتار و فرآیندهای روانی موجودات زنده تحقیق و بررسی ميکند. در سخن دیگر میتوان روانشناسی را رفتار شناسی نامید، زيرا یک علم رفتاری است که به بررسی رفتارهای انسان و حیوان در شرایط خاص میپردازد. اما منظور از رفتارها آن دسته از عادات و رفتارهايى در انسان است که قابل مشاهده ارزیابی و اندازه گیری است. رفتارهای انسان شامل موارد زیر میباشد:

رفتار شخصی

 رفتار شخصی عادات روزانه و یا شخصی فرد است، مثلا فردی روزی چهار لیوان قهوه میخورد و یا همیشه لباس به رنگ سرمه ای مى پوشد.

رفتار شغلی

رفتار شغلی عادات مربوط به کار و حرفه فرد است. مثلا روش تایپ و یا زمان شروع کار هر فرد در ساعتی مشخص جزو رفتارهای شغلی آن شخص هستند.

رفتار تحصیلی

شما همیشه قبل از تدریس معلم در خود را مطالعه میکنید و یا عادت دارید برای یادگیری بهتر از دروس خلاصه نویسی کنید این موارد نشانی از رفتار تحصیلی شماست.

رفتار اجتماعی

منظور از رفتار اجتماعی تعاملات و رفتارهای فردی شخص در جامعه ميباشد، به عنوان مثال خوشرویی در برخورد با دیگران و سلام کردن قبل از اینکه طرف مقابل به شما سلام دهد در دسته رفتارهای اجتماعی است.

مطلب پیشنهادی: روانشناسی شخصیت چیست

تاریخچه روانشناسی

روانشناسی نسبت به همه‌ی نظامهای علمی قدمت بیشتری دارد. اما روانشناسی نوین در سده های چهارم و پنجم قبل از میلاد در یونان پایه گذاری شد و فیلسوف های چون سقراط و افلاطون مطالعاتی را درباره زندگی روانی انسان انجام داده اند، همچنین اشاره‌ای از این دانش در ایران، چین و مصر مشاهده شده است. اما آنچه روشن است این است که رویکردهای شناختى، رفتاری و زیست شناختی در روانشناسی از اندیشه های بقراط ، سقراط و افلاطون سرچشمه گرفته اند و شاید به همین خاطر است که بین روانشناسی و فلسفه پیوندی جدا نشدنی وجود دارد. اما بر عکس پیشینه طولانی، تاریخچه روانشناسی کوتاه مدت است. واژه روانشناسی را فیلسوفی آلمانی بنام رادولف گوسلنیوس ابداع کرد. همچنین در سال 1879 میلادی ويلهلم وونت که او را پدر روانشناسی آزمایشگاهی نیز میدانند یک آزمایشگاه در شهر لايپزيک آلمان تاسیس نمود و مطالعات بسیاری بر علم روانشناسی و گسترش آن انجام داد. 

اهداف روانشناسی

علم روانشناسی هم مثل سایر علوم دارای اهدافی است که روانشناس برای دستیابی به آنها تلاش می کند. اهداف بنیادین روانشناسی را میتوان شامل موارد زیر دانست :

توصیف بعنوان یکی از اهداف روانشناسی

 توصیف اولین هدف روانشناسی میباشد و شامل توصیف ساده ی رفتار و فرآیندهای روانی است، که بوسیله آن به راحتی میتوان رفتار هنجار يا ناهنجار بودن رفتار را تشخیص داد. روانشناسان برای توصیف روش های مختلفی را به کار می برند، از جمله آنها ميتوان روش های مشاهده طبیعی، همبستگی، مطالعه موردی، زمینه یابی و گزارش های خود افراد را نام برد. با استفاده از توصيف به پرسش های از قبیل (خودکشی چیست؟) و (پرخاشگری چیست؟) جواب داد. در واقع توصیف چیستی و ماهیت رفتار را مشخص میکند. درباره روانشناسی ، آیا رویکردهای تحلیلی روانشناسی را می شناسید؟ مطلب روانکاوی چیست را نیز مطالعه نمایید.

تبیین بعنوان یکی از اهداف روانشناسی

تبیین پس از توصیف دومین هدف روانشناسی ميباشد. توصیف میتواند چیستی رفتار و فرآیندهای روانی را توضیح دهد. برای پی بردن به چرایی از تبیین استفاده میشود ، تیبین مشخص میکند چرا خودکشی و پرخاشگری صورت میگیرد و این رفتارها بروز میکند.

پیشبینی یکی از اهداف روانشناسی

هدف سوم روانشناسی پیشبینی می باشد که رفتار و فرآیندهای روانی را در آینده پیشبینی ميکند. بسیاری بر این باورند که دیدن عوامل پرخاشگرانه مثل دعوا کردن و مسابقات ورزشی خشن مثل بوکس احساس پرخاشگری را کاهش ميدهد، اما علم روانشناسی با پژوهش های خود دیدگاهی ناهمسو با این نظریه ارائه میدهد و بر پایه همین پژوهش ها میتوان پیش بینی کرد که یک کودک 9 ساله که تمایل به تماشای خشونت دارد در سنین بالاتر خشونت بیشتری نسبت به هم سن و سالانش بروز میدهد. بوسیله پیشبینی مشخص میشود که رفتارهای روانی مختلف چه زمانی انجام میگیرد و چه هنگامی بروز میکند.

کنترل یکی از اهداف روانشناسی

کنترل ، بالاترین و با ارزشترین هدف روانشناسی است. به کمک کنترل میتوان از رفتارهای نابهنجار جلوگیری کرد و یا رفتارهای بهنجار را در فرد تقویت کرد کنترل این سوال را بررسی میکند که رفتارها چه اثری بر زندگی انسان دارد و چگونه میتوان اثرات منفی آن را کاهش داد.

شاخه ها و انواع روانشناسی

در جهان امروزه هیچ فعالیتی وجود ندارد که به درک و اندیشه انسان وابسته نباشد. همچنین رشد علم و تکنولوژی باعث شده است که انسان وقت بیشتری برای فکر و اندیشیدن پیدا کند و همین باعث میشود که مشکلات و بیماریهای نوظهوری در میان افکار و ذهن بشر پدید آید. روانشناسان براى حل اين نوع مشکلات راه حل خوبی هستند. علم روانشناسی دارای شاخه های بسیاری است تا بتواند تمام ابعاد زندگی انسان در سنین و حالات مختلف را در بر بگيرد. انجمن روانشناسی آمریکا بیش از 50 شاخه برای علم روانشناسی معرفی کرده است که در ادامه به چند مورد از مهمترین آنها میپردازیم :

روانشناسی بالینی

روانشناسی بالینی شاخه ای از علم روانشناسی است که به افراد کمک میکند تا با اجبارهاى زندگی سازگار شوند آنها مسائلي مثل اظطراب ،افسردگی و نبود انگیزه را مورد بررسی قرار میدهند. روانشناسان بالینی برای ارزشیابی مسائل از فنون مصاحبه و آزمون روانی کمک میگیرند و به بیماران خود کمک تا با تغییر مسائل ناسازگاری زندگی خود را بهبود بخشند، روانشناسان بالینی در کلینیک ها و بیمارستان های روانی حضور دارند و به بهبود زندگی روانی فرد کمک میکنند.

روانشناسی مشاوره

روانشناسان در روانشناسی مشاوره همان کار روانشناسان بالینی را انجام میدهند با این تفاوت در مشاوره بالینی روانشناس با افرادی سر کار دارد ک نیاز به روان درمانی دارند ولی روانشناسان مشاور به افرادی که در رفتارهای خود اختلال ندارند اما در زندگی خود مشکلاتی دارند کمک میکنند. روانشناسی مشاور اغلب در مدارس و دانشگاه ها به کار دارند.

روانشناسی خانواده

روانشناسی خانواده به مشکلات زندگی خانواده ها و مسائل همسران و زوج هایی که میخواند جدا شوند می پردازد. در روانشناسی خانواده روانشناسان زوج ها را در مورد مسائلی که پس از جدایی پیش می آید راهنمایی میکنند، تا درباره آنها به تفاهم برسند مثل نگهدارى از فرزندان و تامين هزینه ها. جهت دریافت نوبت 

روانشناسی تحصیلی

روانشناسان تحصیلی در مورد یادگیری دانش آموزان و دانشجویان مطالعه میکنند. همچنین در روانشناسی تحصیلی مسائل خانوادگی ، اختلالات عاطفی و يادگيري مثل دشواری در حرف زدن مورد بررسی قرار میگیرد. روانشناسان تحصیلی مشکلات دانش آموزان و دانشجویان را از طریق مصاحبه با معلمان ، اساتید آنها و یا حتی گفتگو با خود آنها شناسایی میکنند. آنها برای این منظور از آزمون های هوش، استعداد یابی، پیشرفت و رفتار تحصیلی کمک میگیرند.

روانشناسی تربیتی

روانشناسان تربیتی هم مانند روانشناسان تحصيلى تلاش میکنند تا مشکلات یادگیری دانش آموزان و دانشجویان رفع شود. در روانشناسی تحصيلى به روش های تعلیم و تربیت و برنامه کلاسی توجه میشود در حالی که روانشناسی تربیتی مسائل نظری یادگیری، ارزشیابی و رشد کودک را مورد مطالعه قرار میدهد.

روانشناسی کودک

همانطور که کودک شما رشد می کند، مراحل رشد پیشرونده از تولد تا بزرگسالی را پشت سر می گذارد. عوامل محیطی، ژنتیکی و فرهنگی همگی می توانند بر رشد کودک و سرعت پیشرفت آنها از یک مرحله به مرحله دیگر تأثیر بگذارند. برای کودکان دشوار است که آنچه را که از سر می گذرانند توضیح دهند، بسیار کمتر برای تجزیه و تحلیل احساسات خود. اینجاست که روانشناسی کودک می تواند به شما کمک کند تا اطلاعات بسیار مهم و ارزشمندی را به شما بدهد.

روانشناسی کودک چیست

روانشناسی کودک مطالعه رشد ناخودآگاه و آگاهانه دوران کودکی است. روانشناسان کودک مشاهده می کنند که چگونه کودک با والدین، خود و جهان تعامل می کند تا رشد ذهنی خود را درک کند.