چه عواملی باعث اختلال اضطراب فراگیر می‌شوند

عامل اصلی استرس و اضطراب هنوز مشخص نیست. اما عواملی که موجب پیشرفت آن می‌شوند شناسایی شده‌اند.

• ژنتیک:
برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که وجود سابقه این اختلال در خانواده، شانس ابتلا و پیشرفت این بیماری را بالا می‌برد.

• ساختار شیمیایی مغز:
عملکرد معیوب نورون‌های عصبی که به مراکز تفکر و احساسات در مغز مرتبط هستند، موجب اختلال اضطراب فراگیر می‌شود. اگر مسیر ارتباطات نورونی معیوب باشد، موجب احساس نگرانی و اضطراب می‌شود. دارو‌های روان درمانی، می‌توانند با ترمیم این مسیر‌ها و برقراری ارتباط، باعث بهبود علایم این اختلال شوند.

• عوامل محیطی:
شوک روحی، اتفاقات پر استرس، مرگ عزیزان، طلاق، تغییر شغل یا مدرسه، ممکن است باعث اختلال اضطراب فراگیر شود. هم چنین استمرار شرایط استرس زا باعث وخیم‌تر شدن علایم این بیماری می‌شود. اعتیاد یا ترک اعتیاد (مواد مخدر، الکل، کافیین و نیکوتین) نیز باعث افزایش اضطراب می‌شود.

نشانه‌های اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر، تفکر فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما بیمار ممکن است نشانه های جسمانی متفاوتی را هم از خود نشان دهد.

نشانه های اضطراب فراگیر

احساس خستگی، بی قراری، سردرد، عدم توانایی در کنترل اضطراب، نگرانی و تنش عصبی دایمی، نگاه غیر واقعی به مشکلات، نا آرامی و زود از کوره در رفتن، دچار هول و تشویش ناگهانی شدن، کج خلقی، بی حسی و کرختی در دست و پاها، تنش عضلانی یا تنیدگی عضلانی، انبساط و تحت فشار قرار گرفتن ماهیچه ها، اشکال در بلع، ناراحتی معده، استفراغ، تهوع، تکرر ادرار و مدفوع، اسهال، تنگی نفس، عدم تمرکز، لرزش، زودرنجی، عدم خواب راحت، جوش های پوستی و تعرق زیاد را شامل می شود. هم چنین افرادی که به این اختلال دچار هستند، معمولا از دیگر اختلالات اضطرابی (مانند فوبیا و پانیک)، افسردگی، اعتیاد به الکل و مواد مخدر نیز رنج می‌برند.
این اثرات باید در 6 ماه به صورت ثابت و مداوم باشد تا بتوان آن را به عنوان اختلال اضطراب فراگیر شناخت . 

چگونه اضطراب فراگیر را تشخیص دهیم

اگر بخواهیم این بیماری را در یک جمله خلاصه کنیم، می‌توان گفت: «اختلال اضطراب فراگیر یا GAD، یعنی نگرانی بیش‌ازحد.»
پس از کجا بفهمیم نگرانی چه زمانی چیز طبیعی و خوبی است و چه وقتی افراطی و خطرناک؟
نگرانی فقط مخصوص عده‌ی خاصی نیست، بلکه هر آدمی به ‌نوعی با نگرانی سروکله می‌زند. اصلا هدف از وجود استرس و نگرانی این است که مغزمان بتواند در شرایط بحرانی، بدن را سریع مدیریت کند و ما را از مهلکه نجات بدهد.
نگرانی‌ها به دو گروه تقسیم می شوند: اول «نگرانی طبیعی» که همان نگرانی‌های روزمره است، اما سالم هست و کمک می‌کند در شرایط پرخطر، واکنش مناسب نشان دهیم؛ دوم «نگرانی افراطی» که راه را برای بیماری‌های جسمی و روانی مثل GAD باز می‌کند.
این دو با هم چند فرق اساسی دارند که همین فرق‌ها معلوم می‌کنند که از کجا به بعد، علایم اختلال اضطراب فراگیر آغاز می‌شود:

1. ازدست‌دادن کنترل

در نگرانی افراطی که در GAD می‌بینیم علاوه بر این که نگرانی‌های آدم زیاد است، شرایط طوری می‌شود که عملا کنترل نگرانی‌ها از دست فرد خارج می‌شود اما در نگرانی سالم می‌توانید آن را کنترل کنید.
حالت های تحریک پذیری یعنی فرد واکنش سریعی به اتفاقاتی که می‌افتد نشان می‌دهد مثلا زود از کوره در می‌رود و انرژی خود را زود از دست می‌دهند یعنی سطح انرژی و کفایت لازم برای انجام کار روزانه ندارند؛ احساس خستگی دائمی دارند.

2. محدودنبودن به موضوع خاص

علاوه‌بر متنوع و طولانی‌بودن، نگرانی افراطی بی‌ربط به موقعیت هم هست. نگرانی عادی فقط در موقعیت‌های بخصوص پیش می‌آید. اما برای کسی که اضطراب فراگیر دارد، اضطراب او فقط مخصوص موقعیتی بخصوص نیست، بلکه مداوم است و همیشه حضور دارد.

3. افراطی‌بودن از همه‌نظر

دغدغه‌های افراطی متنوع هم هستند، به این معنی که فرد هم‌زمان درمورد موضوعات مختلفی نگران می‌شود. انگار نگرانی‌های GAD شبیه اصل پایستگی انرژی هستند: از بین نمی‌روند، بلکه از موضوعی به موضوع دیگر منتقل می‌شوند.

4. مشکلات جسمانی

افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هم ازآنجا که همیشه‌ی خدا نگران‌اند، ممکن است مشکلات فیزیکی و جسمی متعددی پیدا کنند. مسائل مربوط به خواب، از رایج‌ترین مشکلات آنهاست.

مشکلات جسمانی در GAD و دیگر اختلالات اضطرابی آن‌قدر شایع است که بسیاری از افراد قبل از اینکه به فکرشان خطور کند که مشکلشان عصبی است، بارها سراغ پزشک عمومی و حتی متخصص قلب یا داخلی می‌روند که درواقع این پزشکان با معاینه متوجه می شوند مشکل بیمار، علت فیزیکی ندارد.

5. اختلال در بخش‌های مهم زندگی

این مورد مهم‌ترین علامت‌ برای اختلال‌هاست، چه در اختلال اضطراب فراگیر و چه در هر اختلال روانی دیگر. وقتی کسی اختلال اضطراب فراگیر دارد، نگرانی‌‌های زیاد و مشکلات جسمانی‌اش باعث می‌شوند در جنبه‌های اجتماعی، شغلی، تحصیلی یا دیگر موارد مهم زندگی‌اش اذیت شود و کارکرد خوبی نداشته باشد به صورتی است که می تواند فرد را از کار بیندازد.

تاثیر جنسیت

5-DSM نام کتاب راهنمایی است برای تشخیص اختلالات روانی. این کتاب با‌توجه‌ به جامعه‌ی امریکا می‌گوید خانم‌ها دو برابر آقایان ممکن است به اضطراب فراگیر دچار شوند. اما طبق پیمایش ملی ایران، به نظر می‌رسد در ایران خانم‌ها فقط 59درصدِ مبتلایان را تشکیل می‌دهند.

تاثیر سن‌و‌سال

GAD، زیاد سن‌وسال نمی‌شناسد و سراغ هرکسی هم ممکن است بیاید. تعیین دقیق سن شروع اختلال اضطراب فراگیر مشکل است اکثر بیماران مبتلا اظهار می‌کنند که از وقتی به یاد دارند دچاراضطراب بوده اند. اما بالاخره بین رده‌های سنی مختلف، فرق‌هایی هست.
ازطرف‌دیگر، خیلی کم پیش می‌‌آید بچه‌ها دچار این اختلال ‌شوند.
تفاوت اصلی که در رده‌های مختلف بین بیماران دیده می‌شود مربوط به محتوای نگرانی فرد است. کودکان و نوجوانان معمولاً بیشتر راجع به مدرسه و امور ورزشی نگران هستند در حالیکه سالمندان بیشتر دغدغه سلامتی خانواده و سلامت جسمی خودشان را دارند. این بیماری در بزرگسالان مسن تر به وفور دیده می‌شود ولی شدت علایم در بالغین جوان تر بیشتر از بالغین مسن تر است بنابراین معمولا بیماران اختلال اضطراب فراگیر در سنین 20 تا 30 سالگی مورد توجه بالینگران قرار می‌گیرند.

نتیجه گیری

برای اینکه کسی را مبتلا به اضطراب فراگیر بدانیم، باید اول مطمئن باشیم که مشکلاتش در جنبه‌های مهم زندگی، علت دیگری ندارند، مثلا استفاده از مواد مخدر ممکن است شرایط مشابه GAD را ایجاد کند. همچنین، پرکاری تیروئید ممکن است باعث افزایش تپش قلب و بی‌قراری شود. همچنین باید مطمئن باشیم که دردسر‌های فردِ موردنظرمان ناشی از اختلال روانی دیگری نباشد.
بنابراین، تشخیص اضطراب فراگیر به‌این‌راحتی‌ها نیست. قبل از هر کاری، هم باید با مراجعه به پزشک از نبود بیماری جسمی مطمئن شد و هم اینکه تشخیص را باید به‌عهده‌ی روان‌شناس حاذق گذاشت تا اشتباهی صورت نگیرد. اختلال‌های اضطرابی مختلفی وجود دارند و ما همه‌ی آنها را نمی‌شناسیم. همچنین، تجربه‌ی دیدن افراد مبتلا به اختلالات مختلف را نداریم و اطلاعاتمان برای تشخیص فرق‌های این اختلال ها کافی نیست. بنابراین اگر دیدیم فردی در چنین شرایطی است و دارد از این بابت اذیت می‌شود، بهتر است صرفا به او پیشنهاد کنیم به روان‌شناس مراجعه کند و خودمان با دانش ناکافی به او برچسب نزنیم.