شاید برای خودتان یا دوستانتان پیش آمده باشد که برای یک دوره‌ی زمانی با مشکلات و چالش‌های گوناگونی در زندگی روبه‌رو شده و نتوانید بر سختی‌ها پیروز شوید. برای نمونه فردی از کار اخراج شده باشد با نامزدش دچار کشمکش شود و از او جدا شود و مشکلات شدید مالی او را نگران کند. افرادی که دچار این مشکلات می‌شوند اندوهگین و افسرده هستند ناامید می‌شوند مضطرب، نگران و عصبی هستند. این‌ها می‌تواند نشانه‌های اختلال سازگاری یا Adjustment Disorder باشد. در این نوشته شما را با این اختلال روانی آشنا می‌کنم.

اختلالات سازگاری یا Adjustment Disorders چیست؟

اختلالات سازگاری شاخه‌ای از اختلالات مرتبط با تروما و استرس هستند. فردی که به این اختلال روان‌شناختی دچار می‌شود نمی‌تواند با یک رویداد استرس‌زا یا تروماتیک مانند شکست عشقی، اخراج از کار، پذیرفته نشدن در کنکور و… سازگار شود. چنین افرادی ممکن است اندوهگین و افسرده باشند زودرنج می‌شوند. مضطرب، ناامید، عصبی و نگران هستند و پیاپی گریه می‌کنند. آستانه‌ی تحمل کسانی که دچار اختلالات سازگاری هستند بسیار کم است و به سادگی خشمگین می‌شوند.

تفاوت اختلالات سازگاری با اختلالات اضطرابی، استرس حاد و استرس پس از سانحه PTSD

ممکن است این اختلال روانی با اختلالات اضطرابی و اختلال استرس پس از سانحه PTSD و اختلال استرس حاد اشتباه گرفته شود. تفاوت اختلالات سازگاری با اختلالات اضطرابی در این است که در اختلالات اضطرابی هیچ عامل یا منبع استرس‌زایی وجود ندارد اما در اختلالات سازگاری عواملی استرس‌زا فرد را دچار مشکل کرده‌اند. تفاوت اختلال استرس حاد و استرس پس از سانحه یا PTSD با اختلالات سازگاری در شدت عوامل استرس‌زا است. در استرس حاد و استرس پس از سانحه PTSD، عوامل استرس‌زا شدیدتر و نیرومندتر از اختلالات سازگاری هستند. هم‌چنین نشانه‌ها و معیارهایی که برای این اختلالات شناخته شده است متفاوت است پس در تشخیص این اختلالات روان‌شناختی باید دقت داشت و به سادگی از نشانه‌ها نگذشت.

مطلب پیشنهادی: درمان افسردگی بدون دارو

نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای اختلالات سازگاری یا Adjustment Disorder

همان‌گونه که گفته شد این اختلال ممکن است با دیگر اختلالات روان‌شناختی اشتباه گرفته شود. پس برای تشخیص این اختلال روانی باید پیش روان‌شناس رفت و تنها با دانستن نشانه‌ها و معیارها نمی‌توانید فرد را دچار یک اختلال روان‌شناختی بدانید. در کتاب DSM 5 نشانه‌های زیر برای شناسایی این اختلال روانی یاد شده است.

A: در واکنش به یک یا چند عامل استرس‌زا و قابل شناسایی و در مدت 3 ماه پس از آغاز این عوامل، نشانه‌های رفتاری و هیجانی در فرد پدید می‌آیند.

B: این رفتارها و نشانه‌ها از نظر بالینی و کلینیکی معنادار هستند و این موضوع را در یک یا هر دو گزینه‌ی زیر نشان می‌دهند.

1- فرد رنج شخصی شدیدی را تجربه می‌کند که با شدت عامل استرس تناسبی ندارد.

2- عوامل استرس‌زا زندگی فرد را با مشکل جدی روبه‌رو کند به گونه‌ای که در عملکرد فردی، خانوادگی، اجتماعی، شغلی و دیگر زمینه‌های زندگی نابسامانی پدید می‌آید.

C: این ناراحتی‌های مرتبط با استرس به دلیل وخیم شدن یک اختلال روانی نیست که از پیش در فرد وجود داشته و با اختلال روانی دیگری قابل توجیه نباشد. پس اگر بتوانیم نشانه‌ها را به اختلال روانی دیگری نسبت دهیم و معیارهایمان برای آن اختلال روانی قوی‌تر باشد نمی‌توانیم فرد را دچار اختلالات سازگاری بدانیم.

D: نشانه‌ها و سمپتوم‌ها نشان‌دهنده‌ی اندوه و عزای عادی نیستند.

E: پس از پایان یافتن عوامل استرس‌زا و پیامدهای آن، نشانه‌ها حداکثر تا 6 ماه پس از آن هم دنباله دارند.

گونه‌های فرعی

به همراه خلق و خوی افسرده: خلق و خوی منفی، چشمان پر از اشک، احساس ناامیدی و آمادگی داشتن برای گریه کردن در فرد به چشم می‌خورد.

به همراه اضطراب: زودرنجی، عصبی بودن، نگرانی و اضطراب جدایی در فرد به چشم می‌خورد.

به همراه ترکیبی از خلق افسرده و اضطراب: ترکیبی از افسردگی و اضطراب را می‌توان در فرد دید.

به همراه مشکلات سلوک: مشکلات در سلوک (رفتارهای انضباطی-اخلاقی) در فرد دیده می‌شود.

به همراه مشکلات هیجانی و رفتاری: در این حالت فرد هم نشانه‌های هیجانی مانند افسردگی و اضطراب را دارد و هم اختلال در رفتار را می‌توانیم در او ببینیم.

ناشناخته: این گونه برای واکنش‌های ناسازگارانه‌ای به کار برده می‌شود که در هیچ کدام از گونه‌های فرعی دیگر جای نمی‌گیرند.

درمان اختلالات سازگاری یا Adjustment Disorders

درمان اختلالات سازگاری با روان‌درمانی و دارو درمانی انجام می‌پذیرد. اما باید به یاد بسپاریم که نقش روان‌درمان نیز مهم است.